یک ایده ی تحقیقاتی می تواند این باشد که ببینیم حساسیت ها و علاقه مندی های جامعه ی ایرانی چه طور روی وب بازتاب پیدا می کند. راست اش پیگیر کارهای تحقیقاتی در زمینه ی فعالیت های اینترنتی ایرانیان نبوده ام و گاهی در حد اشاره جایی دیده ام که کارهایی شده، اما آن چه به نظرم ایده ی مرا متفاوت می کند، این است که همین قدر که دیده ام کارهای پیشین بر بازنمایی دنیای ایرانی از دریچه ای آن چه روی وب از ایشان «هست» تاکید دارد. اما کنجکاوی من در مورد چیزهایی است که روی وب فارسی غایب است و ممکن است بتوان آن را به این تعبیر کرد که کلا از دنیای ایرانی غایب است، یا از دنیای کاربران فارسی زبان وب. البته الان این ایده خیلی خام است، اما مطمئن ام که می شود با حک و اصلاح و چارچوب مشخص تر دادن به آن به چیزهای جالبی رسید.
این ایده وقتی به ذهن ام که رسید که دیدم وب فارسی در مورد خیلی از موضوعات صفحات بسیار زیادی مطلب دارد، و بعضی مطالب جالب و کاربردی بارها در وبلاگ ها و وبسایت های مختلف عینا تکرار شده، ولی در مورد بعضی چیزها اطلاعات بسیار کمی هست یا اصلا نیست. ادامه ی مطلب را با این فرض پی بگیرید که من ، مهارت search ام را عالی توصیف می کنم (اعتماد به نفس 120%!)، ضمن این که مهارت search اصولا در شخص واحد به نظر ثابت می رسد و متغیر بودن نتیجه ی search می تواند دال بر متفاوت بودن واقعی تعداد صفحات موضوع مورد نظر روی وب تعبیر شود. بعضی از اطلاعاتی که به دنبال اش بودم و چیزی نیافتم در زیر می آورم، موضوعات دیگری هم بوده اند که الان در خاطرم نیست.
1- اطلاعاتی موثق و علمی در مورد بهداشتی بودن و اثربخشی بعضی دستگاه های ورزشی که این روزها زیاد تبلیغ می شود. (چیزی جز تبلیغات، و یکی دو بحث کم محتوا و فاقد بنیاد علمی در فروم های عمومی عایدم نشد.)
2- نحوه ی تنظیم windows live mail برای Gmail (هیچ اطلاعاتی روی وب فارسی نبود)
3-اطلاعاتی در مورد انواع روش های فنی کنترل دسترسی کودکان به شبکه های تلویزیونی از طریق گیرنده های دیجیتالی (به جز مباحث روزنامه ای که بیشتر به توصیه های اخلاقی و بیان ضرورت کنترل کودکان می پرداخت، مطلب کاربردی و مفیدی نیافتم)
حالا ببینیم در دنیای وب انگلیسی زبان وضع چگونه بود:
1- موضوع اول را در وب انگلیسی سرچ نکردم.
2- در مورد موضوع دوم راهنماهای متنی و تصویری متعدد بود.
3- در مورد موضوع سوم راهنماهای فنی (غیر ژورنالیستی و توصیه ای) بسیار زیادی وجود داشت. با کمال حیرت متوجه شدم فروشگاه های زیادی هستند که لوازم متنوع کنترل دسترسی رسانه ای کودک (parental control) می فروشند!
همین بررسی اکتشافی (!) سرانگشتی به نظر من نشان می دهد که چه چیزهایی در کانون توجه کاربر فارسی زبان «نیست». به نظرم «فقدان مطلب» درباره ی بعضی موضوعات نشان می دهد که این موضوعات اصلا دغدغه ی کاربر فارسی زبان نیست یا اصلا به اهمیت آن واقف نیست.
برای مثال من یافته های حاصل از سرچ های فوق را این طور تحلیل کردم:
1- بسیاری از مردم تحت تاثیر تبلیغات تجاری، و تحت تاثیر اسطوره ی خوش تیپی (!) و سلامت، دستگاه های متنوع ورزشی موجود در بازار را خرید می کنند، بدون آن که اثربخشی واقعی آن ها برای شان مهم باشد و بدون آن که احساس نیاز به کسب اطلاع در این مورد داشته باشند. (مفروض این تحلیل آن است که اگر تعداد کسانی که کسب اطلاع می کنند به اندازه ی کافی زیاد باشد، ان ها اطلاعات خود را روی وب هم به اشتراک می گذارند. همان طور که مثلا در مورد خیلی از نرم افزارها، فیلم ها، موزیک ها، اخبار سیاسی و هنری چنین است)
2- با کمال تعجب یکی از کاربردی ترین ابزارهای ویندوز برای دسترسی به اینترنت (نرم افزار ایمیل و فید) مورد استفاده ی کاربران نیست! این در حالی است که بازار دانلود مجاز و غیرمجاز انواع نرم افزار در وب فارسی بسیار داغ است. به نظرم این یعنی کاربران فارسی زبان بیش از ان که به دنبال نیازهای اساسی و کاربردی و روزمره شان باشند، به دنبال تفنن هستند! (روی هارد کامپیوتر هر یک از ما انبوهی از نرم افزارهای جورواجور ذخیره یا نصب شده که ممکن است استفاده از ان ها را بلد نباشیم یا خیلی کم از آن ها استفاده کنیم، یا تنها نیازهای درجه دوم –کم تر ضروری- ما را مرتفع کنند).
3- والدین جوان ایرانی که اتفاقا تعدادشان هم روی اینترنت آن قدرها کم نیست، هیچ وقت به فکر کاربرد دانش فنی در امور تربیتی فرزندان شان نیستند! و توجه به آثار تربیتی تکنولوژی های جدید هنوز جدی گرفته نشده است! (من نرم افزارهایی برای کنترل دسترسی کوکان به اینترنت یافتم، اما این را نشانه ی توجه جدی به کنترل دسترسی رسانه ای کودکان نمی دانم، زیرا معمولا این گونه مطالب را سایت ها و وبلاگ های ITنویس منتشر می کنند که همه جور نرم افزاری را می گذارند. حتی اگر این تلقی من خدشه پذیر باشد، دست کم می توان گفت حساسیت ها در مورد استفاده ی کودکان از اینترنت بیشتر از شبکه های ماهواره ای است! در حالی که به علت سهولت دسترسی به شبکه های تلویزیونی در خانواده، باید حساسیت ها معکوس باشد!)
از این مثال ها این طور نتیجه می گیرم که بررسی و تحلیل آن چه روی وب فارسی انعکاسی «ندارد» نیز همچون چیزهایی که «وجود دارد»، می تواند منبع تحلیل های مهم و قابل تاملی در مورد جامعه ی ایرانی باشد.
پی نوشت:
1- می دانم که درباره ی بعضی مکانیزم های علّی که آورده ام باید احتیاط زیادی کرد و بنا به شرایط آن ها را بیشتر تدقیق کرد تا تحلیل کم تر خدشه پذیر باشد.
2- اگر کاربر فارسی زبان را ایرانی بدانیم، خطایی وارد نتیجه می کنیم، با این حال به نظر من خطای نابخشودنی ای نیست! و نتیجه را با تقریب خوبی می توان به جامعه کاربران ایرانی تعمیم داد.
3- با تقریب و تدقیق و احتیاط هایی می توان بعضی رفتارهای کاربران ایرانی وب را به شکلی به جامعه ی ایرانی تعمیم داد.
4- خیلی مته به خشخاش کلمه ی «تعمیم» در این متن «وبلاگی» نگذارید! با این حال من از تعمیم در مورد مواردی که گفتم دفاع می کنم!
این ایده وقتی به ذهن ام که رسید که دیدم وب فارسی در مورد خیلی از موضوعات صفحات بسیار زیادی مطلب دارد، و بعضی مطالب جالب و کاربردی بارها در وبلاگ ها و وبسایت های مختلف عینا تکرار شده، ولی در مورد بعضی چیزها اطلاعات بسیار کمی هست یا اصلا نیست. ادامه ی مطلب را با این فرض پی بگیرید که من ، مهارت search ام را عالی توصیف می کنم (اعتماد به نفس 120%!)، ضمن این که مهارت search اصولا در شخص واحد به نظر ثابت می رسد و متغیر بودن نتیجه ی search می تواند دال بر متفاوت بودن واقعی تعداد صفحات موضوع مورد نظر روی وب تعبیر شود. بعضی از اطلاعاتی که به دنبال اش بودم و چیزی نیافتم در زیر می آورم، موضوعات دیگری هم بوده اند که الان در خاطرم نیست.
1- اطلاعاتی موثق و علمی در مورد بهداشتی بودن و اثربخشی بعضی دستگاه های ورزشی که این روزها زیاد تبلیغ می شود. (چیزی جز تبلیغات، و یکی دو بحث کم محتوا و فاقد بنیاد علمی در فروم های عمومی عایدم نشد.)
2- نحوه ی تنظیم windows live mail برای Gmail (هیچ اطلاعاتی روی وب فارسی نبود)
3-اطلاعاتی در مورد انواع روش های فنی کنترل دسترسی کودکان به شبکه های تلویزیونی از طریق گیرنده های دیجیتالی (به جز مباحث روزنامه ای که بیشتر به توصیه های اخلاقی و بیان ضرورت کنترل کودکان می پرداخت، مطلب کاربردی و مفیدی نیافتم)
حالا ببینیم در دنیای وب انگلیسی زبان وضع چگونه بود:
1- موضوع اول را در وب انگلیسی سرچ نکردم.
2- در مورد موضوع دوم راهنماهای متنی و تصویری متعدد بود.
3- در مورد موضوع سوم راهنماهای فنی (غیر ژورنالیستی و توصیه ای) بسیار زیادی وجود داشت. با کمال حیرت متوجه شدم فروشگاه های زیادی هستند که لوازم متنوع کنترل دسترسی رسانه ای کودک (parental control) می فروشند!
همین بررسی اکتشافی (!) سرانگشتی به نظر من نشان می دهد که چه چیزهایی در کانون توجه کاربر فارسی زبان «نیست». به نظرم «فقدان مطلب» درباره ی بعضی موضوعات نشان می دهد که این موضوعات اصلا دغدغه ی کاربر فارسی زبان نیست یا اصلا به اهمیت آن واقف نیست.
برای مثال من یافته های حاصل از سرچ های فوق را این طور تحلیل کردم:
1- بسیاری از مردم تحت تاثیر تبلیغات تجاری، و تحت تاثیر اسطوره ی خوش تیپی (!) و سلامت، دستگاه های متنوع ورزشی موجود در بازار را خرید می کنند، بدون آن که اثربخشی واقعی آن ها برای شان مهم باشد و بدون آن که احساس نیاز به کسب اطلاع در این مورد داشته باشند. (مفروض این تحلیل آن است که اگر تعداد کسانی که کسب اطلاع می کنند به اندازه ی کافی زیاد باشد، ان ها اطلاعات خود را روی وب هم به اشتراک می گذارند. همان طور که مثلا در مورد خیلی از نرم افزارها، فیلم ها، موزیک ها، اخبار سیاسی و هنری چنین است)
2- با کمال تعجب یکی از کاربردی ترین ابزارهای ویندوز برای دسترسی به اینترنت (نرم افزار ایمیل و فید) مورد استفاده ی کاربران نیست! این در حالی است که بازار دانلود مجاز و غیرمجاز انواع نرم افزار در وب فارسی بسیار داغ است. به نظرم این یعنی کاربران فارسی زبان بیش از ان که به دنبال نیازهای اساسی و کاربردی و روزمره شان باشند، به دنبال تفنن هستند! (روی هارد کامپیوتر هر یک از ما انبوهی از نرم افزارهای جورواجور ذخیره یا نصب شده که ممکن است استفاده از ان ها را بلد نباشیم یا خیلی کم از آن ها استفاده کنیم، یا تنها نیازهای درجه دوم –کم تر ضروری- ما را مرتفع کنند).
3- والدین جوان ایرانی که اتفاقا تعدادشان هم روی اینترنت آن قدرها کم نیست، هیچ وقت به فکر کاربرد دانش فنی در امور تربیتی فرزندان شان نیستند! و توجه به آثار تربیتی تکنولوژی های جدید هنوز جدی گرفته نشده است! (من نرم افزارهایی برای کنترل دسترسی کوکان به اینترنت یافتم، اما این را نشانه ی توجه جدی به کنترل دسترسی رسانه ای کودکان نمی دانم، زیرا معمولا این گونه مطالب را سایت ها و وبلاگ های ITنویس منتشر می کنند که همه جور نرم افزاری را می گذارند. حتی اگر این تلقی من خدشه پذیر باشد، دست کم می توان گفت حساسیت ها در مورد استفاده ی کودکان از اینترنت بیشتر از شبکه های ماهواره ای است! در حالی که به علت سهولت دسترسی به شبکه های تلویزیونی در خانواده، باید حساسیت ها معکوس باشد!)
از این مثال ها این طور نتیجه می گیرم که بررسی و تحلیل آن چه روی وب فارسی انعکاسی «ندارد» نیز همچون چیزهایی که «وجود دارد»، می تواند منبع تحلیل های مهم و قابل تاملی در مورد جامعه ی ایرانی باشد.
پی نوشت:
1- می دانم که درباره ی بعضی مکانیزم های علّی که آورده ام باید احتیاط زیادی کرد و بنا به شرایط آن ها را بیشتر تدقیق کرد تا تحلیل کم تر خدشه پذیر باشد.
2- اگر کاربر فارسی زبان را ایرانی بدانیم، خطایی وارد نتیجه می کنیم، با این حال به نظر من خطای نابخشودنی ای نیست! و نتیجه را با تقریب خوبی می توان به جامعه کاربران ایرانی تعمیم داد.
3- با تقریب و تدقیق و احتیاط هایی می توان بعضی رفتارهای کاربران ایرانی وب را به شکلی به جامعه ی ایرانی تعمیم داد.
4- خیلی مته به خشخاش کلمه ی «تعمیم» در این متن «وبلاگی» نگذارید! با این حال من از تعمیم در مورد مواردی که گفتم دفاع می کنم!
۳ نظر:
ایده خوبی بود.. اما روش شما کمی نقد داره به نظرم!!!
همونطور كه گفتي ايده ي خاميه اما تحليل نبودن ها در كنار بودن ها چيز جالبي از آب در خواهد آمد به نظرم
سلام
[کنجکاوی در مورد چیزهایی که روی وب فارسی غایب است] به نظرم طرح مطلبتون خيلي جالب نيومد چون ابتدا بايد يك مسئله وجود داشته باشه تا بعد در مورد اون جستجو بشه و بعد تازه بفهميم كه مورد توجه بوده يا نه؟
در ضمن اصولا عدم وجدان دليل بر عدم وجود نيست! شايد فرهنگ ايراني روي خيلي از علايق ما سرپوش بگذاره و باعث بشه كه اين ها از عرصه زندگي محو بشه اما در زندگي ما وجود داشته باشه و روي وب متجلي نشه!
ارسال یک نظر